હિન્દુ ધર્મમાં જગન્નાથ યાત્રાનું એક વિશેષ મહત્વ હોવાનું મનાય છે અને તે કોઈપણ તહેવારની જેમ આયોજીત કરવામાં આવે છે. પરંતુ ગયા વર્ષથી કોરોનાને કારણે જગન્નાથ યાત્રા યોજવાની ઉજવણી થોડીક ઓછી થઈ ગઈ છે. આ વર્ષે પણ માનવામાં આવી રહ્યું છે કે રથયાત્રા કોઈપણ ભીડ વિના કાઢવામાં આવશે.
હિન્દુ કેલેન્ડર મુજબ દર વર્ષે અષાઢ મહિનામાં શુક્લ પક્ષના બીજા દિવસે જગન્નાથ રથયાત્રા કાઢવામાં આવે છે. આ વર્ષે રથયાત્રાનું આયોજન 12 જુલાઇ સોમવારે કરવામાં આવશે. માનવામાં આવે છે કે આ વખતે પણ ભક્તો આ રથયાત્રામાં ભાગ લેવાનું સૌભાગ્ય મેળવી શકશે નહીં. 9 દિવસની આ રથયાત્રામાં અન્ય તમામ ધાર્મિક રિવાજો અને નિયમોનું પાલન કરવામાં આવશે. ચાલો તમને જણાવીએ જગન્નાથ રથયાત્રાથી સંબંધિત રસપ્રદ વાતો…
આ યાત્રા ઓરિસ્સાના પુરી સ્થિત જગન્નાથ મંદિરથી શરૂ થાય છે. આ રથયાત્રા માટે કૃષ્ણ, બલારામ અને બહેન સુભદ્રા માટે ત્રણેયનો અલગ રથ તૈયાર કરવામાં આવ્યો હોઈ છે. તેમાંથી મોટા ભાઈ બલરામનો રથ આગળની તરફ આગળ વધે છે, પ્રિય બહેન સુભદ્રાનો રથ અને સમગ્ર વિશ્વનો ઉદ્ધારક ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનો રથ પાછળની તરફ આગળ વધે છે.
બલારામના રથને તલધ્વજ કહેવામાં આવે છે અને તેનો રંગ લાલ અને લીલો હોય છે. બહેન સુભદ્રાના રથને દર્પદલન કહેવામાં આવે છે અને તે કાળા અને વાદળી રંગનો હોઈ છે. તે જ સમયે, ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના રથને ગરુડધ્વજ કહેવામાં આવે છે અને તેનો રંગ લાલ અને પીળો હોય છે.
રથના લાકડા માટે લીમડાના ઝાડની પસંદગી કરવામાં આવે છે. તેઓ એક વિશેષ પ્રકારનાં લાકડામાંથી બનાવવામાં આવે છે, જેને દારુ કહેવામાં આવે છે. સમિતિની રચના કરીને, શુભ વૃક્ષોની પસંદગી કરવામાં આવે છે અને તે પછી તેમાંથી રથ બનાવવામાં આવે છે.
એવું કહેવામાં આવે છે કે રથ બનાવવા માટે કોઈપણ પ્રકારની ખીલલી અથવા અન્ય કાંટાવાળી ચીજોનો ઉપયોગ થતો નથી. લાકડાની પસંદગી બસંત પંચમીની તારીખથી કરવામાં આવે છે અને રથનું નિર્માણ અક્ષય તૃતીયાના દિવસથી શરૂ થાય છે.
ભગવાન જગન્નાથ, બહેન સુભદ્રા અને મોટા ભાઈ બલરામની મૂર્તિઓમાં કોઈના હાથ, પગ અને પંજા હોતા નથી. આની પાછળ એક દંતકથા પણ છે કે વિશ્વકર્મા પ્રાચીન સમયમાં આ મૂર્તિઓ બનાવવાનું કામ કરી રહ્યા હતા.
તેની શરત હતી કે મૂર્તિ બનાવવાનું કામ પૂર્ણ ન થાય ત્યાં સુધી કોઈ પણ તેના રૂમમાં પ્રવેશ કરશે નહીં. પરંતુ જ્યારે રાજાએ તેના ઓરડાના દરવાજા ખોલ્યા ત્યારે વિશ્વકર્માજીએ વચ્ચેથી મૂર્તિ બનાવવાનું બંધ કરી દીધું. ત્યારથી મૂર્તિઓ અધૂરી રહી છે, તેથી આજે પણ એવી જ મૂર્તિઓની પૂજા કરવામાં આવે છે.
જગન્નાથજીનો રથ 16 પૈડાંનો બનેલો છે અને તેને બનાવવામાં 332 ટુકડાઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. તેની ઉંચાઈ 45 ફૂટ રાખવામાં આવી છે. આ રથનું કદ અન્ય બે રથ કરતાં મોટું છે. તેમના રથ પર હનુમાનજી અને ભગવાન નરસિંહના પ્રતીકો લખેલા છે.
મૂર્તિઓ વિશે એક પ્રાચીન માન્યતા છે કે તેમના નિર્માણમાં હાડકાઓનો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. તેઓ કિંગ રાજા ઇન્દ્રદ્યુમ્ના દ્વારા બનાવવામાં આવ્યા હતા. તે ભગવાન વિષ્ણુના મહાન ભક્ત હતા. એવું માનવામાં આવે છે કે રાજાના સ્વપ્નમાં ભગવાનને મૂર્તિ બનાવવાનો આદેશ આપ્યો હતો.
તેમને સ્વપ્નમાં કહ્યું કે શ્રી કૃષ્ણ નદીમાં ડૂબી ગયા છે અને તેના વિલાપમાં બલારામ અને સુભદ્રા પણ નદીમાં ડૂબી ગયા છે. તેમના મૃતદેહની રાખ નદીમાં પડી છે. ભગવાનના આદેશ બાદ રાજાએ ત્રણેયની રાખ નદીમાંથી એકત્રિત કરી અને મૂર્તિ બનાવતી વખતે દરેક મૂર્તિમાં એક નાનો ભાગ રાખ્યો. જગન્નાથજીનું મંદિર આશરે 1000 વર્ષ પહેલાં બનાવવામાં આવ્યું હતું અને ત્યારથી અહીં દર 14 વર્ષે મૂર્તિઓ બદલવામાં આવે છે.
મંદિર વિશે એવું માનવામાં આવે છે કે અહીં ધ્વજ હંમેશાં વિરુદ્ધ દિશામાં ફરે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે દિવસ દરમિયાન પવન સમુદ્રથી જમીન તરફ પવન ફરે છે અને સાંજે પવન વિરોધી દિશામાં ફરે છે. પરંતુ મંદિરનો ધ્વજ વિરુદ્ધ દિશામાં લહેરાતો હોય છે, કારણ કે મંદિરમાં પવન દિવસ દરમિયાન દરિયા તરફ અને રાત્રે મંદિર તરફ પવન ફરે છે.
અહીં વર્ષોથી મંદિરના ધ્વજને દરરોજ બદલવાની પરંપરાનું પાલન કરવામાં આવે છે. એક પાદરી દરરોજ મંદિરના ગુંબજ પર ચડે છે અને ધ્વજ બદલી નાખે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જો આ ધ્વજ એક દિવસ માટે પણ નહીં બદલવામાં આવે તો મંદિર 18 વર્ષથી બંધ રહેશે. રથયાત્રા પુરીના મંદિરેથી ચાલીને શહેરની મુસાફરી કરતી વખતે ગુંડીચા મંદિરે પહોંચે છે.
અહીં ભગવાન જગન્નાથ બહેન સુભદ્રા અને ભાઈ બલરામ સાથે 7 દિવસ આરામ કરે છે. ગુંડીચા મંદિર ભગવાન જગન્નાથજીની કાકીનું ઘર હોવાનું કહેવાય છે.
નીચે આપેલ સોશ્યિલ મીડિયા નામ પર ક્લિક કરીને જોડાઓ Fearless Voice સાથે…
◆ તમે અમને Whatsapp, ફેસબુક, ટેલિગ્રામ, ટ્વીટર, ઇન્સ્ટાગ્રામ અને યુ ટ્યુબ પર પણ લાઈક અને ફોલો કરી શકો છો.
જો તમારી પાસે કોઈ અન્ય જાણવા લાયક માહિતી હોય, તો તમે અમને મેસેજ દ્વારા મોકલાવી શકો છો. જેથી અમે એ માહિતી અમારા બીજા લેખમાં ઉમેરી વધુમાં વધુ લોકો સુધી પહોચાડી શકીએ.
જો તમે સેવાકીય કાર્યો, પ્રેરણાત્મક સ્ટોરી, સામાજીક કાર્યો, જાણવા જેવું, હાલના બનાવ, દેશ-વિદેશના સમાચાર,અન્ય સમાચાર વગેરેની માહિતી આપ આ વેબસાઈટ મા મુકવા માંગો છો તો અમારો સંપર્ક કરો અને મેળવવા માંગો છો તો ફેસબુક પર અમારા પેજને ફોલો કરી અમારી સાથે જોડાયેલા રહો. અમે જ રસપ્રદ અને ઉપયોગી માહિતી તમારા માટે લાવતા રહીશું. આભાર…
